1. بزرگنمایی: عملکرد اصلی یک ذره بین بزرگ کردن اندازه یک شی یا متن برای سهولت در دیدن است. این بزرگنمایی با خم کردن پرتوهای نور با عدسی محدب به دست می آید. همانطور که نور از عدسی عبور می کند، شکست می خورد یا به سمت داخل خم می شود و پرتوهای نور را به یک نقطه کانونی همگرا می کند.
2. فاصله کانونی: فاصله کانونی فاصله بین لنز و نقطه کانونی آن است. در ذره بین ها فاصله کانونی نسبتاً کوتاه است، معمولاً چند اینچ یا سانتی متر. هر چه فاصله کانونی کمتر باشد، بزرگنمایی به دست آمده بیشتر است.
3-نقطه نزدیک: نقطه نزدیک نزدیکترین فاصله ای است که چشم می تواند روی یک جسم متمرکز شود. با افزایش سن، نقطه نزدیک افزایش می یابد و تمرکز بر روی اجسام نزدیک را دشوارتر می کند. ذره‌بین‌ها به افراد اجازه می‌دهند تا جسم را در فاصله‌ای نزدیک به نقطه نزدیک کنند و امکان مشاهده واضح و بزرگنمایی شده را فراهم می‌کنند.
4. تصویر مجازی: زمانی که جسمی نزدیکتر از فاصله کانونی آن به عدسی محدب قرار می گیرد، تصویر مجازی در طرف مقابل عدسی تشکیل می شود. این تصویر مجازی بزرگتر به نظر می رسد و به نظر می رسد دورتر از عدسی از جسم واقعی باشد.
5. بزرگنمایی زاویه‌ای: بزرگنمایی زاویه‌ای ذره‌بین، نسبت زاویه‌ای است که تصویر مجازی در هنگام مشاهده از طریق ذره‌بین به زاویه‌ای که جسم در هنگام مشاهده بدون ذره‌بین فرو می‌کند. این نسبت افزایش نسبی اندازه ای را که ذره بین ایجاد می کند تعیین می کند.
با نگه داشتن ذره بین نزدیک چشم و قرار دادن جسم در فاصله کانونی، لنز یک تصویر مجازی بزرگنمایی شده ایجاد می کند که برای بیننده بزرگتر و واضح تر به نظر می رسد. این امکان دید بهتر و بررسی آسان تر جزئیات کوچک را فراهم می کند.
توجه به این نکته مهم است که بزرگنمایی واقعی به دست آمده به عواملی مانند انحنا و قدرت لنز، فاصله بین لنز و جسم و دید بیننده بستگی دارد. ذره‌بین‌های مختلف ممکن است خواص و قدرت‌های بزرگنمایی متفاوتی داشته باشند تا متناسب با نیازها و وظایف مختلف باشند.